Wolna ręka w tenisie stołowym

Wiele się mówi w tenisie stołowym  o roli ręki grającej. Natomiast rzadko można usłyszeć o znaczeniu tzw. ręki wolnej. Tymczasem ręka nie trzymająca rakietkę ma duży wpływ na prawidłową technikę gry i sposób poruszania się przy stole.

Szczególne znaczenie ma to przy nauczaniu techniki podstawowej. Jednym z celów nauczania początkowego powinno być właśnie prawidłowe ułożenie ręki wolnej podczas całego ruchu. Tak, by nie tylko nie przeszkadzała, ale i w optymalny sposób pomagała zagrać piłkę na drugą stronę z maksymalną siłą, rotacją i precyzją.

Wcześniej, czy poźniej każdy trener spotka się z problemem wolnej ręki. W szczególności problem ten występuje w pracy z grupami naborowymi. Dlatego trzeba tak poprowadzić trening, by możliwie jak najszyabciej ręka wolna spełniałą właściwie swoją rolę. Nie jest to jednak zadanie łatwe. Wykształcenie prawidłowych nawyków w prowadzeniu wolnej ręki trwa nawet 2-3 lata.

Dlatego trzeba mieć do tego wiele cierpliwości. Jest to jednak opłacalne, bo łatwia to pracę w następnych etapach szkolenia przy nauce bardziej złożonych technik.

Przystępując do pracy z początkującymi problem wolnej ręki powinien się od razu rzucić w oczy, ponieważ:

– wolna ręka "wisi" na dole i w ogóle nie bierze udziału w ruchu

– często w fazie uderzenia ręka wolna idzie do tyłu, co powoduje, że:

a. ciało się odchyla

b. powstaje stan nierównowagi

c. w uderzeniu piłki nie bierze udziału całe ciało

d. w konsekwencji czego cały ruch i praca nóg jest wypaczona

– wolna ręka wykonuje w jednej z faz uderzenia nieskordynowany, niepotrzebny ruch zakłócający całą biomechanikę

– wolna ręka jest zbyt napięta w czasie ruchu, powoduje to zbytnie napięcie całego ciała, i może mieć wpływ na nadmierne napięcie ręki grającej 

Po pokazaniu jaki negatywny wpływ na technikę (a w konsekwencji na poziom gry danego zawodnika) ma źle ułożona wolna ręka warto napisać jakie powinno być jej prawidłowe ułożenie.

Generalną zasadą jest, żeby wolna ręka w każdej fazie ruchu nie odchodziła za daleko od ciała.

Przedstawię teraz ogólne zasady ułożenia wolnej ręki podczas wszystkich faz w ważniejszych uderzeniach w tenisie stołowym:

– półwolej forhend

a. faza zamachu – ręka lekko zgięta w stawie łokciowym i lekko wysunięta do przodu, ułatwia to skręt tułowia i lepszą kontrolę już w czasie fazy uderzenia

b. faza uderzenia – bliżej ciała przy ciele, na wysokości lewej strony klatki piersiowej 

c. faza końcowa – bardzo blisko ciała, co zapobiega zbytniemu skrętowi ciała

Jak widać ruch wolnej ręki w tym uderzeniu to ruch przywodzenia i odwodzenia.

– półwolej bekhend – praktycznie w każdej fazie ruchu ręka blisko ciała na styku brzucha i klatki piersiowej, czasami w fazie uderzenia przy mocniejszym zagraniu łokieć idzie lekko do tyłu

– topspin forhend

a. faza zamachu – ręka nieznacznie zgięta w stawie łokciowym i bardziej wysunięta do przodu – dołu, niż to miało miejsce przy półwoleju forhend, ułatwia to skręt tułowia, lepszą kontrolę, siłę i rotację w czasie fazy uderzenia

b. faza uderzenia – bliżej ciała przy ciele, na wysokości lewej strony klatki piersiowej, a nawet lewego barku 

c. faza końcowa – blisko ciała, co zapobiega zbytniemu skrętowi ciała i powoduje, że się jest przygotowanym do następnego zagrania

Jak widać ruch wolnej ręki w tym uderzeniu to obszerniejszy, niż przy półwoleju forhend ruch przywodzenia i odwodzenia.

– podcięcie bekhend – praktycznie w każdej fazie ruchu ręka blisko ciała na styku brzucha i klatki piersiowej (lecz bardziej po lewej stronie), nie jest też błędem jeśli w fazie uderzenia łokieć idzie lekko do tyłu

– podcięcie forhend – praktycznie w każdej fazie ruchu ręka blisko ciała na styku brzucha i klatki piersiowej (lecz bardziej po prawej stronie)

– smecz forhend 

a. faza zamachu – ręka prawie wyprostowana i mocno wysunięta do przodu na wysokości powyżej stołu, ułatwia to skręt tułowia, lepszą kontrolę i siłę w czasie fazy uderzenia

b. faza uderzenia – blisko ciała przy ciele, po jego lewej stronie 

c. faza końcowa – blisko ciała z ruchem łokcia do tyłu – w dół, co zapobiega zbytniemu skrętowi ciała i powoduje, że się jest przygotowanym do następnego zagrania

Jak widać ruch wolnej ręki w tym uderzeniu to obszerny ruch przywodzenia i odwodzenia.

– topspin bekhend – praktycznie w każdej fazie ruchu ręka blisko ciała na styku brzucha i klatki piersiowej, czasami w fazie uderzenia przy mocniejszym zagraniu łokieć idzie bardziej do tyłu

– obrona bekhendem z tyłu

a. faza zamachu – ręka wysunięta do przodu na wysokości klatki piersiowej

b. faza uderzenia

* wariant I – ręka na wysokości brzucha stosunkowo blisko ciała

* wariant II – ręka szybkim, energicznym ruchem idzie do tyłu, lekko w dół (szkoła rosyjska)

c. faza końcowa

* wariant I – ręka wyprostowana, bądź prawie wyprostowana z tyłu po lewej stronie  ciała

* ręka jeszcze nieco bardziej wysunięta do przodu, niż to było w fazie uderzenia, pomaga to w przeniesieniu ciężaru ciała na nogę wysuniętą do przodu (u zawodnika praworęcznego jest to noga prawa) i pomaga w zachowaniu kontroli nad piłką

– obrona forhendem z przodu

a. faza zamachu – ręka mocno odwiedzona do tyłu na wysokości barku

b. faza uderzenia

* wariant I – ręka na wysokości brzucha stosunkowo blisko ciała

* wariant II – ręka wykonuje ruch do przodu lekko dół

c. faza końcowa

* wariant I – ręka blisko ciała, bardziej po lewej stronie

* ręka jeszcze nieco bardziej wysunięta do przodu, niż to było w fazie uderzenia, pomaga to w przeniesieniu ciężaru ciała na nogę wysuniętą do przodu (u zawodnika praworęcznego jest to noga lewa) i pomaga w zachowaniu kontroli nad piłką

Jak uczyć zgodnie z przedstawionymi zasadami pracy wolnej ręki? Postaram się to ująć w paru punktach zgodnie z zasadą stopniowania trudności w metodyce nauczania.

1. Trening imitacji podstawowych uderzeń w tenisie stołowym, gdzie szczególną rolę zwraca się na prawidłową pracę wolnej ręki.

2. Nauka podstawowych uderzeń z użyciem piłki z zasadą, że wolna ręka trzyma koszulkę na styku klatki piersiowej i brzucha. Można też kazać trzymać rękę w kieszeni. Chyba jednak pierwszy sposób jest lepszy ze wzgledu na to, że ręka trzyma koszulkę w pobliżu miejsca, gdzie powinna się ona czesto znajdować już podczas gry właściwej. Uwaga: szczególnie zalecane przy nauce następujących elementów gry: półwolej bekhend, półwolej forhend, topspin forhend, topspin bekhend, podcięcie bekhend, podcięcie forhend. 

3. Gdy widać, że wolna ręka zawodnika podczas gry na punkty coraz rzadziej „wędruje” powinno się propocjonalnie rzadziej używać metody pokazanej w punkcie 2.

4. Całkowite zrezygnowanie z metody opisanej w punkcie 2, gdy widać, że lewa ręka pracuje prawidłowo na skutek odpowiednio wypracowanego nawyku ruchowego.

Na koniec jeszcze jedna uwaga natury ogólnej. Przedstawiona powyżej technika pracy lewej ręki odnosi się do sytuacji, kiedy zawodnik ma wystarczająco dużo czasu. Wiadomo, że w trakcie, gry właściwej zdarzają się sytuacje, kiedy trzeba reagować bardzo szybko lub instynktownie. Dzieje się to z różnych przyczyn ( piłka dotknęła siateczki, przeciwnik zagrał bardzo mocno, bądź nieprzewidywalnie itd). Nie idzie to więc zawsze w parze z prawidłowym ułozeniem wolnej ręki. Mimo to (a może właśnie dlatego) przedstawione zasady powinny być celem każdego zagrania. 

Jak widać rola wolnej ręki jest niebagatelna. I nie powinna się ograniczać do podrzucania piłeczki przy okazji wykonywania serwisu.

Zbyszek Stefański